Kacaritakeun di hiji leuweung
ganggong simagongong, aya bagong keur anakan. Eta bagong teh keur huleng jentul
wae bangun ngemu kabingung. Pangna kitu lantaran poe eta manehna kudu nedunan
jangji ka Sakadang Maung, nyaeta masrahkeun anakna.
Hiji waktu manehna kungsi dikerekeb
ku Sakadang Maung. Harita Sakadang Bagong ceurik. “Sing karunya bae ka kuring,
Sakadang Maung! Kuring teh geus kolot, dagingna oge tangtu nya liat nya kelang.
Kieu bae, engke lamun anak kuring geus lahir, ku kuring rek dibikeun ka andika.
Tangtu dagingna empuk tur pelem.”
Ngadenge caritaan Sakadang Bagong
kitu, Sakadang maung teh teu tulus ngerekeb. Hiji waktu manehna rek datang
deui, nagih jangji.
Nya harita, waktu Sakadang Bagong
geus anakan, manehna kudu nyumponan jangjina. Tapi piraku aing rek tega mikeun
anak ka Sakadang Maung? Kumaha akalna sangkan anak aing teu tulus dihakan?
Sakadang Bagong terus uleng mikir, neangan piakaleun.
Keur kitu aya Sakadang Peucang
nyampeurkeun.
“Ku naon andika bet kawas nu keur
bingung kacida, Sakadang Bagong?” Sakadang Peucang nanya. Gorolang Sakadang
Bagong nyaritakeun ku naon pangna manehna baluweng poek pipikiran.
Sakadang Peucang ngahuleng
sakedapan. Teu lila pok nyarita: “Euh gampang atuh ari kitu mah. Andika ulah
hariwang, keun kumaha kuring bae. Urang neangan akal sangkan anak Ki Silah
salamet tina panandasa Sakadang Maung. Dagoan heula di dieu, kuring rek neangan
Sakadang Landak!”
Sakadang Peucang ngaleos. Teu lila
oge geus ngurunyung deui dibarengan ku Sakadang Landak. Manehna terus ngajak
indit ka hiji guha.
Tepi ka guha nu dituju, sakadang
Peucang metakeun akalna. Sakadang Landak kudu asup ka jero guha, ngaringkuk di
nu rada poek. Buluna anu kawas cucuk teh kudu dipuridingkeun. Sakadang Bagong
kudu cicing di lawang guha, ngabageakeun Sakadang Maung lamun engke ngurunyung.
Ari manehna kadua anak Sakadang Bagong rek nyarumput di nu buni.
Teu lila Sakadang Maung geus
rentang-rentang datang. Ti kajauhan oge geus ngagerem, nyingsieunan Sakadang
Bagong. “Mana anak sampean teh, Sakadang Bagong?” cek Sakadang Maung bari
jungang-jengong.
Sakadang Bagong antare nembalan:
“Tuh, di jero guha. Tah geuning katenjo ti dieu oge, ngaringkuk di juru. Pek
ayeuna kuring masrahkeun, nedunan jangji ka andika. Didaharna ulah dilila-lila,
teureuy bae sakaligus, sing ulah kadenge ceurikna. Jig geura sampeurkeun,
kuring rek indit heula, teu kaduga nenjona.”
Sakadang Maung nenjo rarat-reret ka
jero guha. Enya bae katenjoeun aya nu ngaringkuk di juru. Awahing ku atoh bari
teu kuat hayang geura ngerekeb, gabrug bae nu ngaringkuk teh dirontok,
disamualkeun. Puguh bae cucuk landak teh rungseb manggang sungutna. Sakadang
Maung gegerungan, sungutna baloboran getih. Diutah-utah oge landak teh teu
daekeun kaluar, da cucukna naranceb pageuh pisan. Antukna Sakadang Maung teh
paeh. Sakadang Landak ngurumuy kaluar tina sungutna.
Sakadang Bagong kacida bungaheunana.
Anakna salamet. Manehna nganuhunkeun pisan ka Sakadang Peucang anu geus mere
pitulung ka dirina. Kitu deui ku Sakadang Landak oge manehna kahutangan budi.
Sakadang Peucang jeung Sakadang
Landak tuluy arindit deui ninggalkeun Sakadang Bagong.
Nénjo di imah Pa Tani euweuh sasaha,
kira-kira wanci sareupna, Sakadang Monyét turun tina tangkal asem. Tuluy
nyampeurkeun ka Sakadang Kuya anu keur dikurungan ku ranggap. Maksudna mah arék
mupuas ka Sakadang Kuya.
Tapi, barang tepi ka buruan imah Pa
Tani, Sakadang Monyét kacida kagétna. Ari sababna, Sakadang Kuya téh katémbong
jiga anu bungah pisan. Malah maké jeung hahariringan sagala. Teu tulus arék
mupuas téh.
“Aya naon Sakadang Kuya, katémbongna
téh bet bungah-bungah teuing?” Sakadang Monyét nanya.
“Ih, atuda rék teu bungah kumaha.
Isukan téh uing rék dikawinkeun ka anakna Pa Tani?”
“Rék dikawinkeun?”
“Enya, rék dikawinkeun!”
“Ka anakna Pa Tani?”
“Enya, ka anakna Pa Tani anu geulis
téa geuning. Awakna lenjang, buukna panjang, deuh … sugan mah,” ceuk Sakadang Kuya
bari pepeta, metakeun awéwé geulis.
Sakadang Monyét ngahuleng teu
percaya.
“Ah, piraku?”
“Maenya teu percaya kénéh baé,
sakitu jelas tanda-tandana. Ayeuna téh Ambu Tani jeung anakna keur ka pasar,
rék balanja keur olah-olah hajat isukan. Ari Pa Tani keur néang lebé,” ceuk
Sakadang Kuya, kalem.
“Paingan atuh tadi arindit,” ceuk
Sakadang Monyét. “Alus milik Sakadang Kuya mah.”
Sakadang Kuya teu némbal, kalah
terus hahariringan.
Sanggeus ngahuleng salila-lila, pok
Sakadang Monyét nyarita lemah-lembut, “Kieu Sakadang Kuya, urang téh asa lain
sapoé dua poé sosobatan téh, nya.”
“Enya, ari kitu?”
“Kumaha upama urang hilian baé. Uing
anu dikurungan, Sakadang Kuya di luar. Hartina Sakadang Kuya bisa bébas, rék
balik ka imah heug, atuh rék cicing baé di dieu teu nanaon,” ceuk Sakadang
Monyét.
“Upama kitu mah anu dikawinkeunana
gé meureun anjeun, nya? Ih, embung teuing ari kitu mah! Anak Pa Tani téa, keur
geulis téh bageur deuih,” témbal Sakadang Kuya.
“Emh, Sakadang Kuya mah kawas lain
ka sobat baé. Uing ogé hayang atuh ngarasakeun kabagjaan saperti anjeun
ayeuna,” ceuk Sakadang Monyét ngarenghik.
Sakadang Kuya keukeuh embung,
Sakadang Monyét keukeuh hayang. Lila pakeukeuh-keukeuh. Antukna mah Sakadang
Kuya téh ngomong, “Nya atuh ari hayang-hayang teuing mah, Sakadang Monyét, heug
baé. Ngan saméméh anjeun asup kana ranggap, alungkeun heula uing ka leuwi. Lain
ku nanaon, bisi anakna Pa Tani kuciwa, da geuning katénjona mah bogoheun pisan
ka uing téh. Emh, pileuleuyan, Nyai, lain Akang teu bogoh, ngan ieu mah bakating
ku béla ka nu jadi sobat wé.”
Ngadéngé omongan Sakadang Kuya kitu,
Sakadang Monyét kacida bungahna. Teu talangké deui, Sakadang Kuya dikaluarkeun
tina ranggap, tuluy dipanggul, rigidig dibawa lumpat ka leuwi. Nepi ka leuwi,
lung baé Sakadang Kuya dialungkeun. Manéhna gura-giru balik deui ka imah Pa
Tani. Sup kana ranggap, ngurungan manéh di pipir imah Pa Tani.
Bada magrib anu geus ti pasar téh
kakara baralik. Teu lila, Pa Tani ogé datang. Langsung arasup ka imah, teu
ulak-ilik heula kana ranggap, anu eusina geus lain Sakadang Kuya, tapi Sakadang
Monyét.
Isukna, isuk-isuk pisan Pa Tani geus
kaluar ti imahna.
“Nyai, pangmawakeun bedog ka dieu,
urang meuncit kuya téa!” ceuk Pa Tani ka anakna.
Gebeg, Sakadang Monyét kacida
kagétna ngadéngé omongan Pa Tani kitu téh. Geuning Sakadang Kuya téh rék
dipeuncit, lain rék dikawinkeun, boro ku aing digenténan, ceuk pikirna.
“Bisi mintul mah asah heula bapana,”
ceuk Ambu Tani.
“Heug, ka dieukeun atuh batu
asahanana!”
Teu lila gesruk-gesruk kadéngé anu
ngasah bedog. Karasana ku Sakadang Monyét mah meni geus asa gérésél-gérésél baé
éta bedog téh kana beuheungna. Manéhna manggih akal, tuluy baé papaéhan. Awakna
dijegerkeun.
Torojol anak Pa Tani ka dinya.
Ngilikan ranggap, ngilikan eusina. Kagét, pédah eusina lain kuya, tapi monyét.
“Bapa, geuning kuya téh euweuh!”
anak Pa Tani ngagorowok.
“Naon Nyai, kuya euweuh?” ceuk Pa
Tani bari nyampeurkeun.
“Aya ogé monyét, geus paéh deuih.
Tuh, awakna ogé mani jeger!”
“Heueuh geuning!” ceuk Pa Tani bari
mukakeun ranggap. Monyét dicokot. Tuluy dibalangkeun sataker tanaga. Barang
keuna kana taneuh, Sakadang Monyét hudang, berebet lumpat tarik pisan, asup ka
jero leuweung. Kalacat baé naék kana tangkal anu jangkung.
Pa Tani jeung anakna ngan ukur bisa
olohok.
Ayeuna mah rada lila pundungna
Sakadang Monyét téh. Aya kana tilu poéna. tapi ahirna, Sakadang Monyét datang
deui nyampeurkeun ka Sakadang Kuya. Harita téh isuk-isuk kénéh pisan.
“Sakadang Kuyaaa!” Sakadang Monyét
gegeroan bari nangtung dina batu lémpar paranti moyan Sakadang Kuya. Sorana
dialeu-aleu.
“Kuk!” aya anu némbalan di handap.
Sakadang Monyét luak-lieuk euweuh
sasaha.
“Sakadang Kuyaaa!”
“Kuk!” aya anu némbalan deui.
Sakadang Monyét culang-cileung,
angger euweuh sasaha. Pok deui ngageroan.
“Sakadang Kuyaaa!”
“Kuk!”
Barang kadéngé sora “kuk”, jempol
sukuna utek-utekan. Disangkana anu némbalan téh jempol suku manéhna sorangan.
“Geuning manéh anu némbalan téh!
Manéh ngaheureuykeun ka uing?” ceuk Sakadang Monyét ambek kana jempol sukuna.
“Dipékprék sia ku aing!”
Sakadang Monyét nyokot batu sagedé
peureup, tuluy dipékprékkeun kana jempol sukuna. Atuh Sakadang Monyét téh
jéjéréwétan nyerieun indung suku.
Gék Sakadang Monyét diuk dina batu
bari ngusapan jempol sukuna anu rada ngabareuhan. Keur kitu, kurumuy Sakadang
Kuya datang tina handapeun batu.
“Euleuh-euleuh, Sakadang Monyét. Ka mana
baé atuh, meni kakara katingali?” ceuk Sakadang Kuya bari nyampeurkeun ka
Sakadang Monyét.
“Nyaéta uing téh geus ulin
ngurilingan leuweung di dieu, sugan aya hakaneun anu ngeunah,” témbal Sakadang
Monyét.
“Manggih henteu?”
“Manggih. Cabé meni bareureum téh.”
“Cabé nya? Kabeneran atuh, puguh asa
geus lila uing téh henteu ngadahar cabé. Di mana nu aya tangkal cabé téh?”
Sakadang Kuya panasaran.
“Di kebon Pa Tani. Lamun Sakadang
Kuya hayang, hayu urang ngala, da uing gé hayang.”
“Ah, embung di kebon Pa Tani mah.
Sieun ku Pa Tani. Komo Sakadang Monyét mah sok gandéng ari baranghakan téh.”
“Moal, moal gandéng! Urang di sisina
wé ngalana ogé, ulah ka tengah. Apan kebon Pa Tani téh lega.”
“Embung ah, sieun!”
“Sumpah, uing mah moal gandéng.
Jeung lamun kapanggih ku Pa Tani, urang lumpat, engké Sakadang Kuya digandong
ku uing!” ceuk Sakadang Monyét ngayakinkeun Sakadang Kuya.
“Nyaan ieu téh?”
“Sumpah, piraku uing ngabohong ka
kolot!”
“Hayu atuh ari kitu mah!”
Bring atuh Sakadang Kuya jeung
Sakadang Monyét indit ka kebon Pa Tani.
Barang tepi ka kebon Pa Tani, enya
baé katémbong tangkal cabé sakebonan, cabéna geus bareureum deuih.
Jleng Sakadang Monyét ngaluncatan
pager, ari Sakadang Kuya moncor kana sela-sela pager anu carang. Geus kitu mah,
der baé duanana ngahakanan cabé, meni ngaweswes. Sareuhah ladaeun, komo
Sakadang Kuya mah tangka cirambay bakating ku lada. Tapi terus baé ngahakanan
cabé. Lada ogé lada ngeunah cenah. Kawantu kahakanan anu langka keur maranéhna
mah cabé téh.
Keur kitu, ana gorowok téh Sakadang
Monyét ngagorowok, “Seuhah lata-lata,” cenah. Maksudna mah ‘seuhah lada-lada’.
“Ssst, ulah gandéng atuh, bisi
kadéngéeun ku Pa Tani!” Sakadang Kuya nyaram. Tapi Sakadang Monyét teu beunang
dicaram, angger baé gogorowokan.
“Seuhah lata-lata! Seuhah
lata-lata!”
Harita Pa Tani keur ngareureuhkeun
capé di saung. Barang ngadéngé anu gandéng di tungtung kalér kebonna,
tibuburanjat hudang. Moal salah, ceuk pikirna, aya anu ngaganggu kana
pepelakanana, Ngarawél pangilang, awi sadeupa, tuluy ngagidig ka lebah anu
gandéng téa.
Katénjoeun ku manéhna aya monyét
keur ngaweswes ngahakanan cabé.
“Tah, beunang siah anu sok malingan
cabé aing téh!” ceuk Pa Tani bari ngudag Sakadang Monyét. Sakadang Monyét
lumpat. Diténggor ku pangilang, teu beunang. Térékél Sakadang Monyét naék kana
tangkal asem, terus diuk dina dahan pangluhurna. Ari Sakadang Kuya mah teu
bisaeun lumpat, nyumput kana dapuran cau.
Pa Tani nyampeurkeun ka lebah
tangkal cabé anu diranjah ku Sakadang Monyét jeung Sakadang Kuya. Ari datang,
bréh katénjo Sakadang Kuya keur nyumput dina dapuran cau. Nyumputna teu buni.
Kalah ka huluna wé anu ngelok téh, ari awakna teu dibunian. Atuh puguh babari
kapanggihna ku Pa Tani.
“Ieu geuning hiji deui anu sok
ngaranjah kebon aing téh!” ceuk Pa Tani bari néwak Sakadang Kuya. Sakadang Kuya
ditalian, tuluy dibawa ka saung.
Sakadang Monyét nénjokeun Sakadang
Kuya anu dibawa ku Pa Tani. Haténa mah seuri. “Puas siah, bongan sok hayang
meunang sorangan!” ceuk Sakadang Monyét dina jero haténa. Manéhna ngarasa
bungah, pédah geus bisa males kanyeri haténa basa ngala nangka jeung cau téa.
Sakadang Kuya dibawa ku Pa Tani ka imahna.
“Ambu, Ambu, ka dieu geura!” ceuk Pa
Tani ka pamajikananana.
“Aya naon bapana, meni siga nu dines
pisan?”
Ieu geura tempo, uing meunang kuya!”
ceuk Pa Tani.
Ambu Tani norojol.
“Euleuh-euleuh, enya baé mani gedé
kitu! Kuya ti mana bapana?”
“Ti kebon. Kapanggih keur ngaweswes
wé ngahakanan cabé. Ieu tayohna mah anu sok malingan cabé téh!”
“Ieu téh rék dikumahakeun?”
“Urang peuncit wé, isukan. Urang
asakan, moal teu gajih geura kuya sagedé kieu mah. Ayeuna mah kurungan baé
heula ku ranggap. Kadé bisi leupas!”
Kuya dikurungan ku ranggap, luhurna
dibeungbeuratan ku batu, bisa ngencar cenah.
“Atuh meureun kudu meuli samarana ka
pasar ari rék dipeuncit mah,” ceuk Ambu Tani.
“Enya, jung ka pasar meuli samarana
meungpeung beurang kénéh. Ajakan baé Si Nyai,” ceuk Pa Tani. “Uing gé arék ka
Ki Kerta heula sakeudeung, balikna engké meureun bada magrib.”
Teu lila Ambu Tani jeung anakna anu
awéwé indit ka pasar. Bada asar Pa Tani kaluar ti imahna, arék ka imah Ki
Kerta.
Sawatara bulan ti harita, pelak cau
Sakadang Kuya téh geus baruahan, malah geus arasak. Mimiti kanyahoanana ku
Sakadang Monyét. Atuh Sakadang Monyét téh hariweusweus nyaritakeun tangkal cau
téa ka Sakadang Kuya.
“Ieuh, geuning tangkal cau téh geus
buahan. Buahna ogé geus karonéng deuih,” ceuk Sakadang Monyét.
“Piraku Sakadang Monyét?”
“Sumpah. Pan bieu uing ngaliwat ka
dinya. Kudu buru-buru diala, bisi kaburu ku cocodot!”
“Heug, isukan mah urang ala.”
“Keun uing anu ngalana mah, urang
taékan. Sakadang Kuya mah cicing wé di handap, da teu bisa naék. Ngan uing
ménta nya, apan uing anu ngalana, jeung uing deuih anu pangheulana
nganyahoankeun geus asakna ogé! Kuduna mah dibagi dua.”
Sakadang Kuya ukur nyenghél ngadéngé
omongan Sakadang Monyét kitu téh. Teu némbal.
Peutingna, soré kénéh Sakadang
Monyét geus saré. Jigana mah capéeun, lantaran beurangna geus liar jauh. Ari
Sakadang Kuya mah masih kénéh nyileuk. Keur kitu kadéngé Sakadang Monyét
ngalindur, “Isukan uing rék ngala cau. Cauna rék dibawa kabur, Sakadang Kuya
mah moal dibéré. Bongan tuda, basa éta gé nangka dibéakkeun ku sorangan.”
Tayohna mah Sakadang Monyét téh neuteuli soal nangka téa, nepi ka kababawa
ngalindur.
Ngadéngé kitu, Sakadang Kuya
ngahuleng. Mikiran kumaha carana sangkan isukan cauna henteu dibawa kabur ku
Sakadang Monyét. Manéhna manggih akal. Belenyéh seuri sorangan. Manéhna nyokot
koja. Tuluy éta koja téh dibolongan handapna. Anu bolongna téh dianyamkeun
deui, tapi anyamanana padu némpél, nepi ka teu katingali geus dibolongan. Geus
kitu mah, dug baé Sakadang Kuya saré.
Isukna, kira-kira wanci haneut
moyan, Sakadang Monyét ngajak ngala cau téa ka Sakadang Kuya.
“Sakadang Kuya, hayu urang ngala cau
téa!”
“Hayu. Tah, bawa atuh kojana ku
Sakadang Monyét, keur wadahna. Pan anjeun anu rék ngalana ogé, uing mah teu
bisa naékna.”
“Heueuh, ka dieu urang bawa ku
uing,” ceuk Sakadang Monyét. Koja téh disalindangkeun.
Duanana leumpang antaré naker.
Sakadang Monyét mah katénjona téh bungah pisan. Paromanna marahmay, malah maké
jeung hahariringan sagala. Boga rasa, manéhna bakal meunang milik anu kacida
lobana. Sakadang Kuya mah moal dibéré.
Barang tepi ka nu dijugjug, enya baé
cau téh geus arasak. Komo seuhangna mah, geus karonéng. Anu katénjo héjo kénéh
téh, butitina wé.
Teu ngadagoan dititah heula, kalacat
wé Sakadang Monyét naék kana tangkal cau. Tuluy baé metikan cau anu geus
arasakna. Sanggeus dipetik, terus diadupkeun kana koja. Atuh puguh wé cau téh
murag, lantaran handapna geus dibolongan téa ku Sakadang Kuya. Cau anu murag
téh disanggap ku Sakadang Kuya. Sanggeus dibuka cangkangna, belewek baé
didahar.
Sakadang Monyét mah tonggoy baé
metikan cau. Petik, sup kana koja, pluk murag. Kitu jeung kitu baé. Sakadang
Monyét teu nyahoeun, da teu rurat-rérét ka handap. Bakating ku hayang buru-buru
anggeus ngala cauna.
Bari ngaweswes ngadaharan cau,
Sakadang Kuya api-api ngurihit ménta cau ka Sakadang Monyét.
“Jang, cik atuh ménta cau téh.
Hijiii wé. Uing mah meni hayang ngasaan!”
Sakadang Monyét teu némbalan. Malah
teu ngalieuk-lieuk acan.
“Emh, Sakadang Monyét mah teu inget
wé ka uing téh!”
Sakadang Monyét hare-haré.
Barang cau anu arasakna geus béak,
Sakadang Monyét tuturubun turun tina tangkal cau. Maksudna rék mawa kabur cau
arasak, anu pangrasana mah aya dina kojana. Deregdeg baé lumpat, térékél naék
kana tangkal anu jangkung. Clé diuk dina dahanna anu luhur. Leungeunna ngodok
koja rék nyokot cau. Cauna euweuh. Barang eusina diilikan, Sakadang Monyét
ngajéréwét kagét, lantaran kojana kosong. Beuki kagét barang ningali koja téh
handapna bolong.
Rét ka handap, katingali Sakadang
Kuya keur nyarandé kana tangkal cau bari nyekelan beuteung. Kamerekaan lantaran
loba teuing ngadahar cau. Di sabudeureunana cangkang cau meni ngabayak.
Sakadang Monyét buru-buru turun tina
tangkal, tuluy nyampeurkeun Sakadang Kuya.
“Sakadang Kuya, ménta cauna atuh!”
“Tah, aya hiji deui!” ceuk Sakadang
Kuya bari nuduhkeun kana cau anu ngagolér.
“Maenya ngan hiji!” ceuk Sakadang
Monyét nyereng.
“Ih, apan anu naékna gé Sakadang
Monyét, uing mah ngan mulungan anu maruragna wungkul,” témbal Sakadang Kuya,
bari angger ngusapan beuteungna anu mutiktrik.
Cau téh dicokot, tuluy didahar ku
Sakadang Monyét. Puguh baé ngeunah, cau raja ceré, asak dina tangkal deuih.
Sakadang Monyét kacida keuheuleunana
ka Sakadang Kuya.
“Sakadang Kuya mah kawas lain jeung
sobat baé!” pokna bari terus indit.
Sakadang Monyét pundung deui. Indit
ka jero leuweung, ninggalkeun Sakadang Kuya.
Anu pundung téh henteu lila. Ngan
sapeuting. Isukna, isuk-isuk Sakadang Monyét geus datang deui nyampeurkeun ka
Sakadang Kuya.
“Sakadang Kuya!”
“Kuk!”
“Keur naon?”
“Ah, biasa wé keur moyan,” témbal
Sakadang Kuya anu keur cinutrung dina batu. “Ari tadi peuting saré di mana
Sakadang Monyét téh?” Sakadang Kuya malik nanya.
“Di ditu, di deukeut kebon Pa Tani.”
“Baruk? Naha Ujang teu sieun ku Pa
Tani?”
“Ah, henteu, da Pa Tanina ogé
areuweuh. Imahna gé katénjona karosong. Jigana mah keur arindit jauh.”
“Kadé ah, sing ati-ati mun papanggih
Pa Tani. Pa Tani téh manusa. Manusa téa hararak jeung sagala beuki deuih!”
“Sing percaya wé atuh ka uing!”
Jempé sajongjongan. Pok Sakadang
Monyét nyarita deui.
“Lain, Sakadang Kuya, uing téh
kabita ku Pa Tani.”
“Kabita kumaha?”
“Kabita ku cara hirupna, meni asa
garenah. Geura baé, mun hayang barangdahar, teu kudu kukurilingan heula néangan
dahareun cara urang. Béas kari nutu. Atuh deungeunna kari ngala di kebon. Geus
puguh sabangsa lalab mah. Asal daék ngalana. Kabéh aya di kebonna.”
“Atuh kudu daék ngebon Jang, mun
hayang kitu mah.”
“Enya, kumaha lamun ayeuna urang
ngebon nurutan Pa Tani? Meureun mun hayang baranghakan téh teu kudu
kukurilingan heula cara ayeuna. Kari ngala wé di kebon.”
“Alus tah, Jang, pikiran téh. Ngan
melak naon nya anu pantes keur urang?”
“Ku lantaran uing mah karesep téh cau,
kumaha upama melak tangkal cau?”
“Hih, da uing ogé resep kana cau
mah!”
Duanana sapogodos rék melak cau.
“Tapi di mana melakna?” Sakadang
Monyét nanya.
“Ah, di dinya wé tah, di hilir, di
sisi leuwi. Di dinya aya tanah kosong, meujeuhna mun ku urang dikebonan téh.
Tanahna ogé alus di dinya,” témbal Sakadang Kuya.
“Naha lain di girang wé atuh,
deukeut ka basisir?”
“Di dinya mah tanahna kurang hadé,
geus campur jeung keusik.”
Sapuk baé rék ngebon cau di tanah
kosong sisi leuwi.
Ari binihna rék ngala di kebon Pa
Tani. Kabeneran Pa Tanina keur euweuh. Malah dina ayana ogé, moal ambek sugan
ari dipénta binih cau mah. Asal ulah diala cauna wé, komo anu geus asak dina
tangkal mah.
Bring atuh Sakadang Kuya jeung
Sakadang Monyét indit ka kebon Pa Tani.
“Ari Sakadang Kuya rék melak
naonana?” Jang Onyé nanya.
“Uing mah rék melak anakna wé.”
“Har, atuh lila kana buahanana ari
melak anakna mah.”
“Éh, da kitu biasana, ari melak cau
mah kudu anakna.”
“Ah, teu kitu! Uing mah rék melak
jantungna wé,” ceuk Sakadang Monyét.
“Naha?”
“Ari Sakadang Kuya, bodo téh
dibéakkeun ku sorangan. Yeuh, ari cau téh asalna tina jantung. Anu matak uing
mah arék melak jantungna, ambéh téréh kaala buahna,” ceuk Sakadang Monyét bari
semu ngécé ka Sakadang Kuya.
“Ah, uing mah rék nurutkeun tali
paranti wé, melak anakna, anak cau.”
“Heug atuh, Sakadang Kuya melak
anakna, uing melak jantungna. Ayeuna mah urang paheula-heula buahan! Pasti
pelak uing anu pangheulana buahan mah!” ceuk Sakadang Monyét, yakin pisan.
Caritana éta dua sobat téh geus
marelak cau di tanah nu di sisi leuwi téa. Sakadang Kuya melak anakna, anak
cau, ari Sakadang Monyét melak jantungna.
Saminggu ti harita, pelak cau téh
ditaréang.
“Sakadang Kuya, pelak cau téh geus
kumaha?” Sakadang Monyét nanya.
“Karak lilir nu uing mah. Ari nu
Sakadang Monyét geus kumaha?”
“Geus beukah, sakeudeung deui ogé
geura, bijil buahna,” ceuk Sakadang Monyét, bungah naker.
Saminggu deui ti harita, maranéhna
naréang deui pelak cauna.
“Sakadang Kuya, pelak cau téh ayeuna
geus kumaha?” ceuk Sakadang Monyét.
“Anu uing mah geus bijil pucuk. Ari
nu Sakadang Monyét kumaha?”
“Pelak uing mah atung-atung énéh
aé,” témbal Sakadang Monyét ngabéléhém. Maksudna mah jantung-jantung kénéh baé.
Selang saminggu, pelak cau téh
ditaréang deui.
“Ayeuna geus kumaha pelak cau téh,”
Sakadang Monyét nanya.
“Tuh, geus bijil pucuk tilu. Ari nu
Sakadang Monyét?”
“Atung-atung énéh aé.”
Beuki lila, pelak cau Sakadang Kuya
beuki ngagedéan, malah morontod jadina ogé, kawantu tanahna subur. Ari pelak
jantung Sakadang Monyét mah, tibatan jadi kalah ka buruk. Nampuyak digembrong
laleur.
“Ning alah uyuk sia mah!” ceuk
Sakadang Monyét bari nalapung pelak jantungna. Sakadang Kuya ukur mésem nénjo
kalakuan Sakadang Monyét kitu téh. Na jero haténa mah nyeungseurikeun, bari
ngagerentes, “Dasar kokolot begog! Henteu umum atuh melak cau jantungna mah!”
Ahirna di dinya téh ngan aya pelak
cau anu Sakadang Kuya. Geus kitu mah diarantep wé, teu ditéang-téang deui.
Engké cenah lamun kira-kira buahna geus arasak, rék ditéang deui bari sakalian
diala.
0 komentar:
Posting Komentar